Timeline

1756

1757

1758

1759

1760

1761

1762

1763

1764

1765

1766

1767

1768

1769

1770

1771

1772

1773

1774

1775

1776

1777

1778

1779

1780

1781

1782

1783

1784

1785

1786

1787

1788

1789

1790

1791

Deutsch English  Türkçe

Siraj-ud-daulah, bengalski nabob (guverner) ponovno zaposijeda Fort William i Kalkutu, koje je okupirala East India Company.

Britanske trupe zauzimaju Kalkutu u Indiji.

Ukidanje ropstva za domorodačko stanovništvo u portugalskim kolonijama Južne Amerike.

Otvara se Britanski muzej u Londonu.

Isusovački red se protjeruje iz Portugala.

Osniva se Bavarska akademija nauka.

Britanska okupacija Gvadalupe koja traje do 1763.

Gerhard van Swieten postaje predsjednik Dvorske komisije za cenzuru knjiga u Beču.

Osnivanje Abu Dhabija, danas glavnog grada Ujedinjenih Arapskih Emirata.

U Londonu se osniva Register of Shipping, kao prvo udruženje osiguravajućih zavoda.

Početak industrijske revolucije (juriš na strojeve) u Engleskoj.

Osnivanje Državnog vijeća za koordinaciju Ujedinjene dvorske kancelarije, Državne kancelarije, Vrhovne pravosudne instance, Dvorske komore, Dvorske računovodstvene komore i Dvorskog ratnog vijeća u Beču.

Tackey predvodi jednu od najmasovnijih pobuna robova u Port Maria Jamaica, nakon koje je egzekutirano 400 crnih pobunjenika.

Queen Cubah predvodi pobunu porobljenih Afrikanaca na Jamajci.

Teatar Kärntnertor uništava požar, u kojem ginu dvije osobe. Nakon renoviranja je 1763. otvoren kao „Carski dvorski teatar“.

Osnivanje „Njemačkog društva“ u Beču (Sonnenfels, Riegger, Klemm).

Početak jezične reforme u Austriji.

Francuske trupe na Njufaundlendu kapituliraju pred Britancima.

Katarina Velika postaje ruska carica.

Engleske trupe okupiraju Havannu.

Willibald von Gluck piše Orfej i Euridika, prvu italijansku reformsku operu (jednostavnost, istinitost i prirodnost izraza).

Potpisivanje tzv. mirovnog ugovora Saramaka između Saramaka Marona i holandske kolonijalne vlade u Surinamu.

Umire Dorothea Erxleben, prva žena koja je na univerzitetu u Njemačkoj položila doktorski ispit iz medicine.

Pontiac predvodi pobunu protiv britanske kolonijalne vladavine, baziranu na širokoj koaliciji američkih domorodaca (koja obuhvata Seneca, Wyandots, Delawares, Shawnee, Miami, Ottawa i druge nacije).

Pariskim ugovorom okončani su sedmogodišnji rat u Evropi i i britansko-francuski rat u Sjevernoj Americi. Pruska zadržava Šleziju, Velika Britanija dobija velike dijelove Kanade (Pariski mir), Grenadu, Dominicu, St. Vincent i Tobago.

Poslije Bahie, glavni grad Brazila postaje Rio de Janeiro.

„Kraljevsko-pruska generalna školska regulativa“ donosi odredbu o osmogodišnjem trajanju osnovne škole.

Rusija do 1766. godine prima 23.000 takozvanih Nijemaca sa Volge.

Katarina II. kupuje 250 slika u Evropi i tako osniva današnji muzej Ermitaž u Sankt Petersburgu.

U Velikoj Britaniji se uvode novi poreski i carinski zakoni.

Zabrana oduzimanja zemlje od seljaka u Pruskoj.

Progon isusovaca iz Francuske.

Osnivanje „Bach-Abel-koncerata“ u Londonu (zamah javnog koncertiranja).

Joseph II. postaje njemački car.

Ustanak gladnih u Londonu.

Pod francuskim uticajem započinje izvođenje njemačkih komada s pjevanjem u Leipzigu.

Rođenje Claire Lacombe, glumice i feminističke revolucionarke, koja sa Pauline Léon u maju 1793. u Parizu osniva Club des Citoyennes Républicaines Révolutionaire (Klub revolucionarnih republikanskih građanki). Naoružane „revolucionarne republikanke“ nose pantalone, nacionalnu kokardu i jakobinsku kapu, zahtijevaju pravo glasa za žene i zbog prijetećeg rata propagiraju formiranje „vojske amazonki“, kao i strogo suzbijanje domaćih neprijatelja revolucije.

Joseph II. otvara za narod carsko lovište Prater. Na dan otvaranja uhvaćena su, uhapšena i osuđena 102 para homoseksualaca.

Zabrana organiziranja procesa protiv vještica u Austriji.

Nemiri među seljacima u Šleziji.

Rođenje francuske spisateljice i filozofa, Anne Louise Germaine de Staël, koja kasnije učestvuje u Francuskoj revoluciji i osniva i vodi Stranku konstitucionalista.

Karl III. naređuje progon isusovaca iz same Španije kao i sa njenih američkih posjeda.

Pegu (danas Myanmar) nakon jednogodišnje opsade osvaja Ayutthaya, glavni grad istoimenog kraljevstva Taja, i skoro ga potpuno razara.

U Habsburškoj monarhiji započinju državno-crkvene reforme: zabranjuje se izdavanje crkvenih ukaza bez državnog odobrenja, iz krivičnog zakonika se briše hereza kao zločin.

Početak regulisanja rada zemljoradnika i kmetova u Habsburškoj monarhiji.

Izlazi prvi tom prvog izdanja Encyclopædia Britannica.

Počinje rusko-turski rat.

Joseph von Sonnenfels objavljuje Pisma o bečkoj pozornici.

Uvodi se novi jedinstveni pravilnik o radu kaznenih sudova Nemesis Theresiana.

Ukidanje poreske slobode za sveštenstvo u Austriji.

Rođenje Napoleona Bonaparte (smrt 1821).

Početak numerisanja kuća u Beču  (Konskripcija duša) u cilju olakšavanja razrezivanja poreza i regrutacije (završeno u aprilu 1771.). „Lokalna komisija“, koju sačinjavaju sedmorica muškaraca, obilazi grad, numeriše kuće, ispituje stanovnike i upisuje odgovore u štampane obrasce.

James Cook za englesku krunu osvaja istočnu obalu Australije.

Joseph Cugnot pronalazi vozilo na parni pogon koje važi kao preteča automobila.

Osnivanjem „Duhovničke dvorske komore“. Nastavlja se (terezijanska) crkvena reforma.

Velika glad u Češkoj 1771.-1772.

Prvi koraci ka uvođenju opšte obaveze posjećivanja osnovne škole u Austriji.

Osnivanje Bečke normalne škole (Zavod za školovanje nastavnika).

Ukidanje manastirskog zatvora.

Osnivanje Bečkog društva tonskih umjetnika.

Prva podjela Poljske između Austrije, Pruske i Rusije; Austrija dobija Galiciju.

Ukidanje inkvizicije u Francuskoj.

Rat Marona u Surinamu.

Moskva: početak velikog ustanka ruskih seljaka protiv represivnih državnih mjera, koji pod vođstvom donskog Kozaka Jemeljana Ivanoviča Purgačova traje do 1775. godine.

U Londonu izlazi knjiga Poems on various subjects, religious and moral 19-godišnje robinje Phillis Wheatley, koja je rođena u Senegalu, a to doba živi u Bostonu, Massachusetts. Smatra se prvom Afrikankom koja je objavila knjigu u Evropi.

Papa Clemens XIV ukida Isusovački red.

Transformacija Bečkog univerziteta u državnu obrazovnu ustanovu.

Joseph Priestley otkriva kiseonik.

Rusko-turski rat se završava pobjedom Rusa pod vladavinom Katarine Velike.

Zabrana Isusovačkog reda u Austriji.

Osnivanje Dvorske studijske komisije u Beču.

„Školski pravilnik“ opata Ignaza Felbingera (mogućnost sveobuhvatnijeg opismenjavanja).

Pestalozzi osniva „Zavod za siromašne“ (radnu školu) u Ifertenu.

Ukaz protiv rada konobarica u bečkim krčmama.

Ustanak gladnih u Francuskoj.

Sjevernoamerički Rat za nezavisnost protiv Engleske (do 1783.).

George Washington, plantažer iz Virginie, izabran je za vrhovnog komandanta kontinentalne vojske.

James Watt pronalazi parnu mašinu.

Revolti seljaka u Češkoj.

Regulisanje rada seljaka u Češkoj.

Ukidanje unutrašnjih carina u Habsburškoj monarhiji (sa izuzetkom Mađarske).

Širenje uticaja putujućih operskih i glumačkih družina.

Pobuna Stonoa (do 1783.): smatra se najvećim ustankom afričkih robova u jednoj američkoj koloniji prije američkog Rata za nezavisnost.

Osnivanje Centralnog policijskog ureda sa komesarijatima pod vladavinom Marie Theresie u Beču.

Osnivanje Reda iluminata u Ingolstadtu.

Prvo evropsko naselje u San Franciscu.

4. juli: potpisivanje Povelje o nezavisnosti Sjedinjenih Američkih Država.

Adam Smith objavljuje djelo Blagostanje nacija.

Proglašavanje ljudskih prava.

Potpuno se ukida smrtna kazna u Austriji, što je poznato samo sudovima, ali ne i stanovništvu.

Ukidanje mučenja.

Prvi radnički sindikat u Engleskoj.

Ukidanje Indeksa zabranjenih knjiga.

Gottfried van Swieten postaje upravnik Dvorske biblioteke.

Rođena vazduhoplovka Sophie Blanchard.

Rođena Nandi, kraljica zemlje Zulua, majka Shaka Zulua.

Protestantima se dozvoljava pristup svjetovnim doktorskim titulama.

Izlazi prvi broj Neue Zürcher Zeitung.

Gotthold Ephraim Lessing objavljuje Vaspitanje ljudskog roda.

Izbija najveći ustanak starosedjelaca pod vođstvom José María Condorcanquía, koji uzima titulu posljednjeg vladara Inka Túpac Amaru. Obuhvaćeni su veliki dijelovi današnjeg Perua, Ekvadora, Bolivije i Sjeverne Argentine.

Uvođenje „Podaničkog patenta“ (ukidanje kmetstva).

Osniva se Los Angeles.

Otvara se „Theater an der Leopoldstadt“.

Reforme cara Josepha II: Osnovna pravila novog zakonodavstva o cenzuri, dozvoljava se štampanje inostranih knjiga i novina, „Dekret o cenzuri“ (proširuje se sloboda štampe), „Ukaz o toleranciji“, dekret protiv „misaonih redova“, ukidanje 400 manastira do 1782.

Gottfried van Swieten postaje predsjednik Dvorske komisije za studiranje.

Angelo Soliman postaje član te godine osnovane bečke masonske lože „Za istinsku slogu“.

Elizabeth Freeman (alias „Mum Bett“ ili „Mumbet“) podnosi tužbu protiv svog robovlasnika, traži slobodu i dobija proces. Ovaj zapaženi proces je jedan u nizu sličnih, kojima su afrički Amerikanci zahtijevali slobodu pozivajući se na Ustav, što je konačno doprinijelo ukidanju robovlasništva u Massachusettsu.

Početak „Augarten koncerata“.

Kralj Rama I. osniva Bangkok i proglašava ga glavnim gradom Kraljevine Siam (danas Thailand).

Kao slijedeća mjera centralizacije osniva se Ujedinjena dvorska kancelarija za opštu političku i finansijsku upravu habsburških zemalja sa izuzetkom Mađarske.

Joseph II reformira pravosuđe i naglašava značaj javnog izvršavanja kazni u svhu zastrašivanja.

Grof Pergen započinje sa reorganizacijim policije.

Židovima se dozvoljava studiranje na univerzitetu.

Osniva se Dvorska komisija za studiranje i cenzuru pod vođstvom Gottfrieda van Swietena.

Za bespravno štampanje kopija knjiga preporučuje se navođenje izmišljenih mjsta štampanja.

Osniva se  „Leopoldstädter Theater“ (za  komade s pjevanjem i lokalne lakrdije).

Uvodi se gradsko činovništvo za Beč (magistrati).

Završava se  američki Rat za nezavisnost. Engleska priznaje nezavisnosti SAD.

Francuska ustupa Velikoj Britaniji ostrvo Dominica.

Otvara se Opšta bolnica u Beču.

Kažnjavaju se „Drski“ (pobunjenici) u Češkoj.

Pastirska poslanica Josepha II (opomena državnim činovnicima na obavezu lojalnosti).

Joseph II uvodi Građanski zakonik i novi sudski pravilnik. Dovršava se novi indeks (900 umjesto do tada 5000 naslova).

U Beču izlaze prve grčke novine.

Prvo izvođenje drame Spletka i ljubav – jedna građanska tragedija Friedricha Schillera u Frankfurtu na Maini.

Joseph II. uvodi zabranu iseljavanja, zabranu uvoza strane robe, pogrebni patent i jezički patent (uvođenje njemačkog kao službenog jezika u čitavoj monarhiji propada nakon snažnog otpora Mađarske i Belgije).

Organ cenzure u Beču odustaje od planiranog suzbijanja štamparske djelatnosti. Protesti na njemačkom govornom području zbog Trattnerove prakse bespravnog štampanja (krađa duhovne svojine).

Händelova svečanost u Londonu (zasniva tradiciju muzičkih svečanosti).

Friedrich Veliki i George Washington potpisuju ugovor o miru i prijateljstvu, čiju osnovu predstavlja prusko priznavanje 13 odnedavno nezavisnih država SAD. Novost za ovakve ugovore je predstavljalo zahtijevanje dvojice državnika kao nosilaca izvršne vlasti u svojim zemljama, da se ratni zarobljenici tretiraju na poseban i humani način što su i potpisali.

Ukida se staleški ustav Mađarske.

Prvi očigledni udarci za jozefinističke reforme: djelimično se ukida pogrebni patent, kojim je zahtijevana štedljivost prilikom sahranjivanja. U Austriji se uvodi masonski patent (obaveza prijavljivanja skupova, liste članova), što između ostalog dovodi i do ukidanja lože Angela Solimana „Za istinsku slogu“.

Rođena Anna Wheeler, irska feministkinja i filozof.

Ustanak gladnih u Madridu.

Ustanak gladnih u Londonu.

Izlazi prvi dio Jozefinističkog zakonika. Joseph II, svjesno ignorira pravne norme naredivši u cilju zastrašivanja izuzetno brutalno javno pogubljenje zločinca Zahlheima (30.000 gledatelja).

Pokušaj proširenja jozefinističkih reformi na Belgiju.

Stvaranje tajne policije pod vođstvom grofa Pergena (ideološko uhođenje, nemiri).

Spisi o masonskom patentu.

U mnogim mjestima se osnivaju kase za penzionere, udovice i siročad; začeci solidarnog socijalnog osiguranja muzičara.

Osnivaju se SAD i potpisuje američki Ustav.

Uvodi se prvi patentni zakon za Francusku.

Otvara se „Theater an der Wieden“.

Izlazi knjiga His Thoughts and Sentiments on the Evil of Slavery Quobna Ottobaha Cugoanosa koji je rođen u Gani i u ropstvo odveden sa 13 godina, koja se smatra elokventnim pamfletom za neposredno ukidanje ropstva.

Vojvoda Karl Eugen von Württemberg iznajmljuje holandsko-istočnoindijskoj kompaniji rtski regiment, sastavljen od njegovih podanika.

Objavljuju se jozefinistički krivični zakoni.

Početak nemira u Belgiji.

Poskupljenja u Beču.

U Mađarskoj raste otpor zbog premjeravanje zemlje koje je naredila Habsburška monarhija.

Pripreme za takozvani Turski rat.

U Bavarskoj se objavljuju Spisi iluminata.

Etablira se Sierra Leone; oslobođeni robovi iz Amerike i Engleske naseljavaju se u novoosnovanom Freetownu.

Ustanak gladnih u Beču, izazvan ogromnim rastom cijena i privrednim teškoćama uzrokovanih ratom. Posebno su pogođeni zanatlije i nadničari. Juriša se na pekarske radnje koje se pljačkaju.

Prvo izdanje lista The Times.

U Australiji se iskrcavaju prvi britanski zarobljenici.

Izlazi O ophođenju sa ljudima Adolpha Freiherra Kniggea.

Agrarna reforma u Danskoj. Ukida se kmetstvo za seljake.

U Parizu se osniva „Societé des amis des noirs“.

Otvara se „Theater in der Josefstadt“.

Pemulwuy, najpoznatiji aboridžinski borac protiv britanskog ugnjetavanja, od 1788. do 1802. predvodi gerilski rat protiv britanskih „naseljenika“.

Katastrofalni neuspjesi Josepha II. u takozvanom Turskom ratu.

U Francuskoj se u političkim brošurama zahtijevaju sloboda i jednakost.

14. juli, Pariz, juriš na Bastilju.

26. avgust, Pariz, Povelja o ljudskim i građanskim pravima.

5. oktobar, Pariz, pohod Parižanki na Versailles.

Izlazi biografija Olaudaha Equianosa (poznatog i kao Gustavus Vassa) o njegovom djetinjstvu u Istočnoj Nigeriji do porobljavanja, koja postaje bestseler i može se i danas nabaviti.

Washington postaje prvi predsjednik SAD.

General Laudon osvaja Beograd.

Ponovo se uvodi preventivna cenzura.

Radi pojačavanja svojih zahtjeva robovi se tokom ustanka u San Domingu (današnji Haiti) između ostalog pozivaju i na Francusku revoluciju.

Ukidanje plemstva u Francuskoj.

Revolt Vincent Oge u San Domingu.

Stalni parlamenti u svim austrijskim pokrajinama.

U Francuskoj se komponuju opere, kantate, horska djela i marševi za revolucionarne svečanosti, dijelom kao muzika za izvođenje na otvorenom (Gossec, Méhul, Grétry, Lesueur).

San Domingo: Ustanak robova pod vođstvom Toussainta L'Ouverturea i Jean-Jacquesa Dessalinesa označio je početak revolucije i ratova za nezavisnost kasnijeg Haitija.

Poljski ustav od 3. maja je prvi pisani, demokratski ustav Evrope.

Olympe de Gouges: Povelja o pravima žene i građanke (Déclaration des Droits de la Femme et de la Citoyenne).

Mir između Turske i Austrije.

Andreas Riedel, vođa bečkih jakobinaca, predaje caru Leopoldu II. prijedloge za ustav.